Het tranen van wijn is een van de meest gemythologiseerde aspecten van het drinken van wijn. Zeggen tranen iets over wat er in je glas zit? Is het gerelateerd aan de kwaliteit van de wijn?
Tranen op het glas wordt door velen beschouwd als een teken van kwaliteit, maar in feite zijn tranen het onschuldige resultaat van een fysiek fenomeen, bepaald door de chemische samenstelling van de wijn en beïnvloed door externe factoren zoals temperatuur en vochtigheid.
Tranen zijn druppeltjes die zich aan de binnenkant van een glas vormen nadat je je glas hebt rondgedraaid en de vloeistof naar de bodem zakt. Een dunne film van vloeistof is bevestigd aan het binnenoppervlak van het glas zodra het is gezwenkt; wanneer de alcohol in deze vloeibare sluier begint te verdampen, vormen water en andere moleculen (zoals tannines en suiker) druppels die vervolgens terugvallen in het glas en het spoor vormen dat wordt beschreven als tranen.
Het Chris-Marangoni-effect
Dit staat bekend als het Chris-Marangoni-effect, genoemd naar de 19e-eeuwse natuurkundigen Carlo Marangoni en Josiah Willard Gibbs, die het fenomeen voor het eerst observeerden en bestudeerden.
Wetenschappers beschrijven het als “de massaoverdracht langs een grensvlak tussen twee vloeistoffen als gevolg van een gradiënt van de oppervlaktespanning”. Klinkt ingewikkeld, maar het betekent simpelweg dat er tegengestelde krachten zijn tussen de verdampende moleculen van alcohol en de zwaardere moleculen van water, suiker en andere componenten in wijn die, door de verdampende alcohol tegen het glasoppervlak geduwd, zich met elkaar binden om druppels te vormen.
Wat vertellen tranen ons over de kwaliteit van de wijn?
De realiteit is dat tranen je relatief weinig vertellen over de wijn, en niets over de kwaliteit van wat er in het glas zit. De enige informatie die tranen de wijnliefhebber bieden, is dat je wijn alcohol bevat.
Vanwege de aard van het fenomeen zullen wijnen met een hoger alcoholgehalte gemakkelijker tranen vormen. Dat geldt ook voor wijnen die een groter aantal zwaardere moleculen bevatten – zoals tannines en suiker – wat verklaart waarom tranen eerder worden gezien in zware rode en/of zoete wijnen. Maar niets van dit alles correleert met kwaliteit.
Bovendien zijn er veel externe factoren die bepalen of en hoe de tranen zich zullen vormen. Temperatuur en vochtigheid zijn de meest voor de hand liggende beïnvloedende factoren, aangezien ze direct van invloed zijn op de verdampingssnelheid van de alcohol.
Ook het glas speelt een rol
De vorm en textuur van het glas spelen ook een sleutelrol, het verandert het verdampings-/condensatieoppervlak en de manier waarop deeltjes met elkaar omgaan. Ook hoe de glazen zijn afgewassen speelt een rol, als er residu is van afwasproduct bijvoorbeeld. Daarom kan dezelfde wijn al dan niet tranen vertonen, afhankelijk van de omgevingsomstandigheden en het glas.
Je kan tranen dus zien als een indicator van enkele van de structurele kenmerken van de wijn, maar nooit van de kwaliteit ervan. De enige manier om erachter te komen hoe goed een wijn is, is door te ruiken, te proeven en te ontdekken of al zijn verschillende kenmerken – aroma’s, zuurgraad, alcoholgehalte … – in balans zijn.
Bron: Wijn Insider (jvdh)