De wereldwijde wijnconsumptie ligt op het laagste niveau sinds 27 jaar. Volgens cijfers van de Internationale Organisatie voor Wijnbouw en Wijnbereiding (IOV) is de wijnconsumptie sinds 1996 niet zo laag geweest. Men ziet meerdere factoren als oorzaak, waaronder klimaatverandering en millennials.
De consumptie is in 2023 uitgekomen op 221 miljoen hectoliter, een daling van 2,6 procent ten opzichte van het jaar ervoor. Één hectoliter is gelijk aan 133 standaard wijnflessen. De dalende trend is al langer zichtbaar, onder meer als gevolg van een advies van de WHO, de Wereldgezondheidsorganisatie van de Verenigde Naties. Die zeggen dat er voor alcoholische dranken geen 'veilige hoeveelheid' bestaat. 'Voorheen mochten vrouwen twee glaasjes wijn per dag, de heren drie. Maar dat wordt nu levensgevaarlijk geacht.'
Wijn is voor boomers
Wat ook meespeelt is de dalende interesse in wijn bij de jongere generaties. 'Rood, wit en rosé is een beetje aan het vergrijzen.' In plaats van wijn, drinkt de millennial en de generatie-Z 'van alles een beetje'. Liever een vodka, een cocktail of slaan al eens over. Dat heeft ondermeer te maken in de stijgende interesse in gezondheid. 'Yoga, cruesli, vegan en alcoholvrije wijn – als dat al wijn is.'
‘Rood, wit en rosé zijn een beetje aan het vergrijzen’
'De grootste dreun' voor de wijnsector komt echter vooral door klimaatverandering. 'Op de grootste wijnvelden van de wereld, in Spanje, Italië en Frankrijk, wordt het te droog, te nat of te heet'. Daarnaast worden de wijnranken steeds vaker getroffen door bosbranden en overstromingen. Met als gevolg dat Italië, het grootste wijnland ter wereld, vorig jaar 23 procent minder volume heeft gedraaid. Het slechtste jaar sinds 1950.
Amai zeg!
Hoewel de wijnproductie in België steeds beter wordt, blijft een echte doorbraak nog ver weg. Ondanks een topjaar in 2023, blijft de productie steken op net geen 3,5 miljoen liter wijn en is de opbrengst 13 procent hoger dan een jaar eerder. 'Dat doen de grote multinationals in hun achtertuin'. Daarnaast krijgt België ook steeds meer concurrentie van andere, onverwachte wijnlanden. 'De druiven groeien tegenwoordig overal, zelfs in Denemarken, Zweden en Siberië.'
Desondanks zien we de gevolgen voor de mondiale wijnindustrie. 'Links en rechts zullen er traditionele wijngebieden op hun bek gaan.' Dat betekent dat er wijnranken afgestoten zullen moeten worden, zoals recent te zien is geweest in de Bordeaux-regio in het zuidwesten van Frankrijk.
In de regio rond Bordeaux wordt dezer dagen letterlijk het mes gezet in de wijngaarden. Druivenstokken worden dag in dag uit door graafmachines uit de grond getrokken en vernietigd. De reden: de wijnboeren kunnen het hoofd niet meer boven water houden.
In totaal hebben zich zo'n 1200 wijnboeren rond Bordeaux aangemeld om met subsidie hun druivenstokken te laten verwijderen. Het gaat om 8000 hectare aan wijngaarden die verdwijnt. Een onbekend aantal boeren is aan het rooien geslagen zonder subsidie. Opgeteld verdwijnt om en nabij de 10 procent van het totaal aantal wijngaarden in de regio, is de schatting.
Het levert een bizar beeld op. Vroeger was Bordeaux een van de meest prestigieuze wijngebieden ter wereld. Nu is er op veel plaatsen alleen nog een kaal landschap te zien, met omgeploegde stukken grond en ontwortelde druivenstokken die op grote hopen worden gegooid. "Daarna steken we ze in brand. Dat is de goedkoopste manier om ervan af te zijn", zegt wijnboer Jean Renaud (55).
'Het kan niet anders'
Renaud is een van de honderden wijnboeren die besloten heeft te saneren. "In 2018 had ik 84 hectare aan wijngaarden. Tijdens corona heb ik de helft al weg gedaan, toen was er nog 40 hectare over. En daarvan laat ik nu dus bijna de helft rooien. Het kan niet anders, de problemen zijn te groot."
Ook Renaud wijst op de dalende wijnconsumptie. De Fransen zijn in tien jaar tijd ruim 30 procent minder wijn gaan drinken. En ook elders is er krimp. "Van al mijn wijn verkoop ik 80 procent aan het buitenland, vooral aan China. Maar sinds 2018 is de wijnimport van China gekelderd. Ik ben er geen klanten kwijtgeraakt maar ze kopen veel minder. En mijn Franse klanten ook: die kochten vroeger twee dozen wijn en nu nog maar één doos."
Vorst
Er spelen meer problemen voor de Franse wijnboeren. Mede door de dalende consumptie zijn de prijzen voor een fles wijn flink gedaald en de inkomsten voor de wijnboer dus ook. Klimaatverandering veroorzaakt slechte oogsten. Er is bijvoorbeeld vorst in het voorjaar en extreme droogte in de zomer. En vorig jaar kampten wijnboeren bij Bordeaux ook nog eens met een verwoestende plantenziekte valse meeldauw, milidiou.
Grote wijngaarden met hoge prijzen en veel geld in kas kunnen wel een stootje hebben. Maar de kleinere wijnproducenten met lage prijzen en kleine marges komen nu in de verdrukking.
In Frankrijk ligt 750.000 hectare aan wijngaarden. Dat is 100.000 hectare te veel.
De problemen spelen niet alleen in Bordeaux. Twee van de grootste belangenorganisaties deden kort geleden een noodoproep in dagblad Le Monde. Frankrijk maakt té veel wijn, zeggen ze. "In Frankrijk ligt 750.000 hectare aan wijngaarden en dat is 100.000 hectare te veel", zegt Samuel Montgermont van Vin & Société, de federatie van landelijke Franse wijnorganisaties tegen Le Monde. "We moeten met spoed minder wijn gaan produceren en alleen nog de wijn maken die we ook kunnen verkopen'', aldus Bernard Farges van de CNIV, de landelijke organisatie van wijnhandelaren.
Tranen in de ogen
Wijnboer Jean Renaud loopt tussen de druivenstokken en kijkt hoe een graafmachine zijn tanden in de aarde zet, de plant eruit trekt en opzij gooit. En daarna de volgende plant, en de volgende. Het complete terrein wordt gerooid.
"Als ik er naar kijk, springen de tranen in mijn ogen", zegt hij. "Het voelt alsof je huis in vlammen opgaat, alsof je alles kwijt raakt. Maar het kan niet anders."
Hij gaat de subsidies voor het rooien gebruiken om zijn tekorten weg te werken en zijn bedrijf weer financieel op orde te krijgen. "En daarna probeer ik met mijn afgeslankte wijngaard, met de druiven die overblijven en die het meeste geld opleveren, een doorstart te maken."
Is hij hoopvol? "Ik heb nog een paar jaar tot mijn pensioen. We zullen zien."
Bron: nos